یتیم اوغلان

من یاشاجیق بیر چاغا،
اوزاق یاشاسیم گلیار
یاشلیق باغتا قووانیپ،
جاق- جاق گؤلاِسیم گِلیار!
یاشلیق چاغی بیر گزاِک،
اؤلؤم- یئتیم بیر گزاِک.
مِنی خوش اِداِنلِره،
گؤلؤپ باقاسیم گِلیار...!

***
یادلایارین اول گؤنی،
قیسدیم باغرا کتابی،
الیپ- بی – دیئپ باشلادیم.
قارا گؤنی تاشلادیم.
ایندی بولدوم اولی آدام –
دیئیپ، آیتدیم اِنه‏مه.
گؤلؤپ آیتدی اِنِم-ده
- "قولسیز دریادان قورقار،
قورقاق اؤزؤندِن.
سانگا،
دریالار کؤلچه بولماز.
اِکمه‏دیک حاصل اورماز.
مونی قارریلار آیدیار"
دیئیپ اؤم‏سؤم اوتوردی.
ائلقادیم اویناماغا
وقتیم یوقدی یایناماغا...

***
بیر گؤن داَدِم گِلمه‏دی.
سورادیم من اِنِمدِن.
- "اوزاق یول‏لارا گیتدی،
گِلِر بیرکی یئل‏لاردان."
- دیئیپ، جوغاپ بریپدی.
من بیلمِدیم ناَمه اؤچین
گؤزلِرنه یاش آیلایار؟
گؤزؤنه یاش آیلاسا
باغریما داش پایلایار.
یؤرِک آواپ غیئیلدی.
بِیله زادی گؤرماَندیم.
اِنِم یاشین سؤپؤریپ،
- "داَدِنگ قایدیپ گِلِنده،
آیدایماغین" – دیئیپدی!
***

... بیر گیجه من دؤیشیمده
گؤردؤم عزیز داَدِمی.
قارشی-قارشی سورادیم:
- "نیراَ گیتدینگ داَده جان؟
هاچان قایدیپ گِلیاَرسینگ؟
بیزدن آچیپ آرانی،
نیچیک گِزیپ بیلیاَرسینگ؟"
باشین یایکاپ زِیرِندی
- "ایشیگی قاوشاق اؤیؤنگ،
ایچی قاوشاق بولمازمی؟
قایغی-غاما دؤشِنینگ،
دینجاق گؤنی بولمازمی؟"
گؤز یاش اِیلاَپ تورامدا،
اِنه‏م باسدی باغرینا...

***
داَدِم قایدیپ گِلمِدی...
کتاب، قلم سارجاقدیم.
دوستلاریمه گؤرکِزیپ،
داَدِمه قووانجاقدیم.
"بیست، آفرین!" آلامدا
مِنی گؤگه گؤتاَردی...
کاَته توتوپ قیجیقلاپ،
مِن گؤلکیمه گؤلِردی
دِمیم یِتماَن، اؤسگؤریپ
گؤزؤمه یاش دولاردی.
- "آغلاپ اوتیر اوغلوم" – دیئیپ،
یِنه باشلار قیجیقلاپ،
قاچجاق بولوپ اومزایان،
"اِنه ... اِنه!" – قیغیریان.
اِنِم گؤزلاَپ گؤلِردی.
اوتورماغی اونودیپ،
آیاق اؤسته دوراردی...
یاد بولوپدیر او گؤنلِر...
داَدِم قایدیپ گِلمِدی.


***
بیر یئل گچیپ گِچماَنِم
گیتدی قوللوغا آقام.
اؤیئ چاشان دِی اِنِم
دار قورساقلیق ادیاَردی.
اورنا-اورنا زِیرِندی:
"آرتیق چاغام بارمی‏دی؟"
یادلادی اول گِچِنی
اوقی‏سیز دانگ آتانین.

***
یوللاپدیر آقام بیر خط:
"مِن هم دؤشدؤم ایلِر جبههَ
بار گؤریاَنیم آت ها آت!
کیم گِلِر-ده کیم اؤلِرکاَ؟
آیدیپ بولمایار اونی.
شیله بولسا هم هر-ناَ
عرضیم بار عزیز باللی.
اینجیتماغین اِناَنی،
سن هم ایندی اولی اوغلان.
اوقوی تاشلا، گیت ایشله!
ایشینگ دِری اؤچِر گیدِر،
اوتانچ دِری باتار گیدِر!
قدر بیلسنگ دیری‏کاَ بیل،
اؤلی قایدیپ گِلمِیار!
تؤیکؤلیگینگ سونگی هم
آسیل ساقغال اِزمه‏یار!
خوشلاشالی دوغان‏جیغیم،
اؤی ایشیگی سِن بولانسینگ"...

***
آرادان آی گِچیپ-گِچماَن،
خبر گِلدی اِنِمه،
- "قینانچ بیلن قوتلایاریس!
وفات بولدی اوغلونگیز!"
اِنِم آغلاپ قیغیردی:
- "واخ! آدامیم،
واخ! اوغلوم،
یاتان یرنگیز بیلسه‏دیم.
مزارینگیز گؤرسه‏دیم.
نه-هاَ اؤلی نه-ده دیری
اؤنِگِم بیری یِنه بیری.
اؤلؤنگ – دیئیپ آیتمادیم.
گلینگ – دیئیپ آیدیپدیم.
من‏سیز ناَدیپ گیتدینگیز؟
ناَمه اؤچین بِیتدینگیز؟
یِتیم قالیپ اولالدیم،
یالنگیز بولوپ کؤل اولدیم.
نه یازیغیم؟ بیلمه‏دیم،
دؤنیاَ اینیپ گؤلمه‏دیم...
بو مانگلایی کیم یازدی؟
اؤنگکی بیریم آزمی‏دی؟"

***
اِنِمه-ده آیتمان
قارا باغته "سلام." – دیئپ
خوشلاشدیم اوقو بیلن.
- "اوسٌا جان گِلِن‏دیرین!
ایش آغتاریپ، ایشلاماَگه
هر نه دییسنگ،
ایش بویرسانگ
یِرنه یِتِر شول بادا."
آیدیلان جوغاپ شِیله:
- "یِگِنجیگیم، کؤشِه‏جیک!
ایشی گؤزله، یِنگیل بولسون،
گؤیجینگه-ده دؤزؤ گِلسین.
بو ایش سنی مایئرار،
ساغلیغینگدان آیئرار!"
کؤپ آغتاریپ گؤرلِشدیم،
آخر ایشه یِرلِشدیم.
اِنِم اِشدیپ واقانی،
گؤز یاش اِیلاَپ تولغوندی:
- "قوزی‏جی‏غیم، اوولاغیم،
دیری‏کاِم باقارین من.
گیت-ده اوقونگا یِتیش!
سِنگ یاشاجیق جانینگی
گؤز آلنیمدا جیگِریم
نِنِنگسی یاقارین من؟
منینگ یالنگیز کؤشِه‏گیم!
یادا سال آیدان سؤزؤنگ
بِگّنیپ شِی‏‏ دیئیپدینگ:
‎‏الیپ بی دیئپ باشلادیم
قارا گؤنی تاشلادیم..."

***
من نِیلایئن اِنه‏ جان؟
قارا گؤنؤنگ سونگی یوق.
گؤل یؤزؤنگی ایسقاسام،
گؤل ایسینی بِه‏ره‏نوق.
سؤنگکه دؤنِن بارماغینگ
ایندی داشا منگزه‏یار.
باشینگداقی آق ساچینگ
قیش گؤنلارینگ میراثی
یؤزؤنگداکی یئغیردینگ
شوم پِلِگینگ تاغماسی.
دیللیرینگدن قاچیپدیر
اؤنگکی اِنانگ ناغمه‏سی.
یاغیرنینگ بیئک‏ده دور.
باشینگ دیزا یه‏تیپ دور.
من دیری‏کاَم اِنه جان،
اِلینگ ایشه دِگیرمِن.

***
اؤلِندن سونگ دوغانیم،
اؤیتگاَپ باشلادی اِنه‏م.
چیقیپ حوولینگ داشینا
قاراشیاردی اوغلونا
کاَ گؤونلر ایردن توروپ
اؤی چیقاریپ قاقیار اول
گؤک قینگاجا بؤره‏نیپ
قولاق حلقه داقیار اول.
مِرد اِنِنگ بار دی‏گینینگ
کاکانگ قایدیپ گِلِنده.
شو قیش گچیپ گِچماَنی
بیزقالاریس بلنده
بیلیپ‏می یا بیلمزدن
گؤیزؤنگ سولاق گؤنؤنده
یاووز قیشا قاراشیاردی
قاراشیاردی، قاراشیاردی ...

اول یاووز قیشدان
یکه چیقمالی بولدوم
اِنه‏مدِن دینگه آد قالدی
یادلاما هم
یکه‏جه
قیراسی یئرتیق صورات.
"اِنه جان گیتمه" – دیه‏مده،
کؤتدؤریپ یلقیریاردی
گؤزیاشدان اِل چِکِمده
اؤپِن سونگ "خوش" – دیه‏ردی.
یؤنه سونگکی گزاِک
شِیله گیتمه دیسِم‏-ده
شِیله گؤزیاش اِتسِم-ده
اول دوداغین یالاپ
یواش‏جادان سِسله‏ندی
- "مؤنگ آرزودان بیر آرزوما یتمه‏دیم،
یئلغیرماغی دوداغینگدا اِکمه‏دیم.
من بیلمه‏دیم یتیم‏لیک،
مندن سانگا قالدیمی؟
یا-دا پِلِک،
بو شوم سازی چالدیمی؟"
(بؤلدؤم اونونگ سؤزؤنی)
دور! اِنه جان ...
یکه قویما سن منی
قورقیان اِنه، قورقیان اِنه!...
اِی خدای جان، اِی خدای جان!
یا ها آقام، یا-دا کاکام بولسادی.
اینگ بولماندا
اِنه‏م یردن قالسادی.
اِنه ... اِنه جان!
گؤزلرینگی آچایسانا
داَدِم قایدیپ گِلِنده
اول گؤنکی آغلانینگی
دوز کسسین آیتمایئن...
اِنه جانیم تورسانا!
داَدِم قایدیپ گِلِنده
من اونگا ناَ دیه‏یئن؟
اؤزؤنگ آیتمادینگمی ناَ
"بیر- کی یئلدان گِلِر." – دیئپ،
"یِنه سنی قیجیقلاپ
گؤلکی‏لرنگه گؤلِر" – دیئپ.
بیر- کی گِزِک یودونیپ
دوداقلاری آچیلدی:
- "اوغلوم، اوغلوم..."
سؤزلرینی قوتارمان
باشی بیر یان یقیلدی.
... کیرپیگین قیپمان
سراِدیپ یاتیردی.
شول صورتداقی یالی.
یؤنه، "اِنه، ... اِنه جان ..."
دیسِم-ده یئلغیرمادی.
صوراتا سراِدِمده
هنیز یئلغیریپ دووردی
منینگ اِنه‏م،
منینگ مهربان اِنه‏م!...

***
باشیم قویوپ گرشینه،
آغلاماغا اِنه‏م یوق.
چرخ اؤستؤنه مؤندؤریپ،
آیلاتماغا دوغان یوق.
قیجیقلاپ هم گؤلدؤرماَگه،
داَدِم قایدیپ گِلِن یوق...

***
ایندی ایشیم اِل سِرمِک.
پِلِک باشیم آشاق سالدی.
دیزا چؤکؤپ گؤن اؤتؤرمِک،
اینه عُمرؤم شِیله کؤیدی.
بیر ناَچه‏سی،
منی گؤرؤپ گؤلؤشیار:
- "اینه، آتا اوغلی شو!
گؤرؤنگ اونونگ عاقبتین!"
بیر ناَچه‏سی
باشین یایقاپ زِیرِنیار:
- "واخ! نِرِسسه،
قیش گؤنده هم بؤره‏نیپ،
بوز هوادا نِی‏له‏یار؟"
... هاوّا، سیز هم گؤرِنسینگیز!
یادیمدا داَل ناَ دیه‏نینگیز.
بیلمه‏دیم دار کؤچه‏ده،
یا-دا، شایات، گینگ کؤچه‏ده،
بؤکؤدیپ‏جیک اوتیرقام
یا-دا سؤینیپ یاتیرقام...
بو زاتلاری بیله‏موق.
دینگه یاشاسیم گلیار!
من یاشاجیق بیر چاغا،
اوزاق یاشاسیم گلیار
یاشلیق باغتا قووانیپ،
جاق- جاق گؤلاِسیم گِلیار!
یاشلیق چاغی بیر گزاِک،
اؤلؤم- یئتیم بیر گزاِک.
قارا گؤنؤنگ گؤره‏سین
کؤنگول آیدیار: "کؤل اِت، یاق!"
هرنه بولسا ناَده‏یئن؟
هنیز مِنده قووات یوق.

*****
عشق‏آباد، 1987-نجی یئل